طب سنتی

طبیعت آن گرم و خشک و اندام مورد استفاده دانه آن است. دانه این گیاه زیاد کننده شیر است در مادران شیرده‌ـ‌ مدربول ـ ‌دفع کنده نفخ شکم و چون ساق کننده چنین است خوردن آن جز مقدار اندک برای زنان باردار جایز نیست و برای خارج کردن جنین مرده از داخل رحم خورانیدن دودی مقداری معینی از دانه‌های سیاهدانه سبب حرکات ماهیچه‌های دیواره‌های رحم شده و جنین مرده به این طریق خارج میگردد. اگر مدتی مقداری سیاه‌دانه را با سرکه دمکرده میل نمایند بعضی از انگل‌های دستگاه گوارش را کشته و اخراج می‌سازد. مقدار خوراک 5 تا 8 گرم است.

در معالجه تب‌های کهنه رطوبی و یا جهت اخراج سنگ‌های کلیه و مجاری ادراری مقدار هفت تا ده گرم سیاه‌دانه را با مقداری آب نیم گرم و عسل مخلوط کرده می‌خورند این عمل سختی خروج ادرار را آسان می‌سازد.

اگر سیاهدانه را در سرکه انگوری بجوشانند و حاصل را بر روی خالهای بدن و یا زگیل‌ها بگذارند بعضی از آنها را از بین می‌برد.

اگر پودر سیاهدانه را با مقداری حنا و روغن سوسن مخلوط کرده و بر قسمتی از بدن مانند سر یا صورت که موی آن ریخته باشد بگذارند سبب رویش موها شده و از ریزش بقیه موها جلوگیری می‌کند.

افرادی که زکام رطوبی بسیار شده و عطسه بسیار می‌زنند اگر مقداری سیاه‌دانه را در روغن زیتون جوشانیدهو چند قطره آن را در بینی بچکانند ناراحتی را نقصان می‌دهد.

مغز آن سرد و پوست آن گرم، معمولاً معتدل است در مقالات خارجی برای درمان بیش از 30 بیماری بکار می‌رود که شامل:

1) آسم و علائم برونشیت تنفسی: یک قاشق مرباخوری روغن سیاهدانه در قهوه میل شود هر شب موقع خواب این روغن به قفسه سینه مالیده می‌شود و بخور مخلوط روغن با آب داغ انجام می‌گردد.

2) رشد مو و جلوگیری از سفید شدن مو: ماساژ روغن به طوری که مطمئن شویم که روغن به ریشه مو نفوذ کرده است: بعد از شستن مو ماساژ آب لیمو ترش و باقی مانده آن تا 15 دقیقه، سپس شستن آن با سدر و بعد از خشک کردن، ماساژ پوست سر و مو با روغن سیاهدانه و خوردن یک قاشق مرباخوری از آن با چای و قهو نیز مفید است.

3) افزایش ترشح شیر: 250 گرم عسل با 250 گرم سیاهدانه مخلوط نموده 2 قاشق غذاخوری از آن با یک قاشق مرباخوری روغن سیاهدانه، مخلوط روزانه میل شود.[1]

4) سرماخوردگی و تورم مخاط بینی: دانه‌های آن را سوزانده داخل روغن سیاهدانه یا هر روغن گیاهی ریخته روزی سه تا چهار بار به صورت قطره در بینی می‌چکانند.

5) فیبروزکیستیک:‌ماساژ روغن سیاهدانه به قفسه صدری و نوشیدن یک قاشق مرباخوری از آن با یک قاشق مرباخوری از عسل که تا روزی سه بار در روز قابل تکرار است.

6) دیابت: یک فنجان سیاهدانه[2]، یک فنجان دانه ترتیزک، نصف فنجان دانه انار، نصف فنجان شاه تره با هم مخلوط و آسیاب شود سپس نصف قاشق مرباخوری از این مخلوط با یک قاشق مرباخوری روغن سیاهدانه یا روغن خردل قبل از صبحانه تا یک ماه می‌شود.

7)   اسهال: مخلوط یک فنجان ماست با سیاهدانه، همراه نهار و شام تا رفع علائم مصرف شود.

8) کمر درد: ماساژ توام با کشش روغن سیاهدانه نسبتاً ولرم و خوردن یک قاشق مرباخوری روغن 3 بار در روز (مخلوط با مایعات عسل)

9) درد دندان و لثه:‌سرکه سیب با جوشانده سیاهدانه و روغن سیاهدانه مخلوط شود سپس برای شستشوی دهان و ماساژ لثه استفاده بشود.

10) سردرد: مالیدن روغن سیاهدانه به پیشانی و پشت گوش و بستن سر و خوردن یک قاشق مرباخوری از روغن سیاهدانه صبح ناشتا برای رفع سردرد مفید است.

11) التهاب مفاصل و کشاله ران: شستشوی ناحیه مبتلا با صابونو پس از خشک کردن آن مالیدن روغن سیاهدانه این عمل سه روز دیگر تکرار شود.

12)   ناراحتی دیسک: ماساژ روغن گرم برای کاهش درد مفید است.

13) سرفه‌های خشک:‌خوردن یک قاشق مرباخوری روغن سیاهدانه با قهوه دو بار در روز و ماساژ روغن به جلو و پشت سینه برای رفع سرفه مفید است.

14) بیمارهای چشم و اختلال دید: خوردن یک قاشق مرباخوری روغن سیاهدانه با آب هویج صبح ناشتا و ماساژ روغن سیاهدانه به روی پلک‌ها نیم ساعت قبل از خواب مفید است.

15)   آب ریزش و تورم مخاط بینی ناشی از سرماخوردگی: بخور دادن سه تا چهار قطره از روغن سیاهدانه شبی یک بار.

16) سنگ کلیه و کیسه صفرا: ترکیبی از 250 گرم سیاهدانه با 250 گرم عسل تهیه شود که 2 قاشق مرباخوری از این مخلوط در نصف فنجان آب گرم و نصف قاشق مرباخوری روغن سیاهدانه صبح ناشتا میل شود.[3]

17) بیمارهای زنان: یک قاشق سیاهدانه با یک قاشق مرباخوری عسل مخلوط نموده با جوشانده‌ی انیسون 5 بار در روز مصرف شود و همراه این مجموعه 2 قاشق مرباخوری روغن سیاهدانه مصرف گردد.

18)   حساسیت فصلی: یک لیوان آب لیمو رقیق شده با یک قاشق چای خوری روغن سیاهدانه 2 بار در روز تا رفع علائم مصرف بشود.

19)   سستی و ضعف: یک قاشق مرباخوری روغن سیاهدانه با یک لیوان آب پرتقال هر روز صبح به مدت ده روز میل شود.

20) فشار خون: مخلوط یک قاشق مرباخوری سیاهدانه و دو عدد سیر با یک نوشیدنی صبح ناشتا میل شود هر 3 روز بدن را با روغن سیاهدانه در مقابل آفتاب ماساژ دهید و تا یکماه این عمل را تکرار کنید.

21)   لکه‌های قرمز و سفید پوست و جذام: ماساژ روغن سیاهدانه مخلوط با سرکه سیب به مدت 15 روز؛

22)   جهت حافظه: جوشانده یک قاشق مرباخوری روغن سیاهدانه در 100 میلی‌گرم نعناء روزانه به مدت 15 روز مصرف شود.

23)   مننژیـت: بخور روغن سیاهدانه و خوردن یک قاشق غذاخوری آبلیمو ترش با روغن هر صبح و عصر؛

24)   ناراحتی عصبی: یک قاشق مرباخوری روغن سیاهدانه با یک فنجان قهوه 3 بار در روز میل شود.

25) بازیافتن سلامت از دست رفته (بعد از جراحی): یک قاشق مرباخوری روغن زیتون و سیاهدانه میل شود و مالیدن این مخلوط به صورت و شستن آن بعد از یک ساعت نیز مفید است.

26)   گرفتگی عضلات: ماساژ روغن سیاهدانه

27)   مشکل خواب: نوشیدن یک قاشق مرباخوری روغن سیاهدانه همراه با آب گرم بسیار مفید است.

28) مشکلات جنسی: 200 گرم سیاهدانه + 200 گرم عسل+ 100 گرم کندور+ 50 گرم روغن سیاهدانه+ 50 گرم روغن زیتون یک قاشق غذاخوری از مخلوط فوق همراه غذا میل شود.

29) السرها: پودر سیاهدانه روی آتش حرارت داده بشود با روغن سوسن مخلوط شود و به موضع مالیده شود و بعد از آن شستشو با سرکه انجام شود.

30)   انگل‌ها:‌استفادهاز سرکه سیاهدانه و روغن سیاهدانه مفید است.

31)   تقویت لثه: سیاهدانه در سرکه جوشانده به محلول روغن سیاهدانه اضافه شود با محلول لثه را شستشو می‌دهند.

32)   عدم احساس و کنترل عصب صورت ـ فلج عصب زوج هفتم و پرش عضلات: بخور روغن سیاهدانه با آب جوش.

33)   حفظ قدرت بدن: ماساژ تمام بدن با روغن سیاهدانه این عمل وزن بدن را تنظیم می‌کند.

34)   بیماریهای قبلی و تنظیم عروق: خوردن روغن سیاهدانه با مایعات ولرم مفید است.

سیاه دانه 

یا ایها الناس اذکرو نعمه‌الله علیکم و هل من خالق غیرالله یرزقکم من السماء و الارض.

ای مردم نعمت‌هائی که خدا به شما مرحمت فرموده بیاد آورید.

آیا آفریدگاری غیر از خداوند هست که شما را از آسمان و زمین روزی دهد؟ (قرآن3-35)

قال رسول‌الله صلی الله علیه و‌ آله: الشونیز دواء من کل داء الاالسام.

سیاهدانه برای هر دردی درمان است بجز مرگ.

به فارسی سیاهدانه یا سیاه تخمه در کتاب طب سنتی با نامهای شونیز و شونوز آمده است به عربی آن را حب‌السودا و کمون السود می‌نمامند.

نام انگلسیی: Blak Cumin

نام علمی: «L»Nigella Sativa

طبیعت سیاهدانه خیلی گرم و خشک است. برخی پوست آن را گرم و خشک و مغزش را گرم و تر می‌دانند.

رنگ تخم سیاه ولی مغز آن سفید می‌باشد این داروی گرانبها و غذای با ارزش گیاهی تا چندین سال خاصیت دارویی خود را حفظ می‌نماید. (حدود هفت سال)

خواص درمانی:

خواص آن گرم است. رطوبتها را خشک می‌کند. اخلاط را اعتدال می‌بخشد و اخلاط را رقیق می‌کند. ضدفشار خون، زیاد کننده‌ی شیر، ضداسپاسم و کرم و بهترین داروی رینیت آلرژیک بصورت محلول در روغن زیتون است.

ضماد آن با سرکه محلل زگیل‌ها بوده، داروی موثر بر روی بیماری برص یا وی تیلی گو می‌باشد، هم بصورت خوراکی و هم مالیدنی.

سیاه‌دانه مدر بوده، اخلاط اضافی را خشک می‌نمید. ضد سم، ضد کلیت و بورنشیت و نیز مسکن سرفه می‌باشد. مالیدن آن با روغن زیتون به پوست بدن پاک کننده بشره است. خاکستر آن با مورد برای بهبود بواسیر بکار می رود. سیاهدانه داروی موثری برای دردهای مفصلی می‌باشد هم بصورت دم کرده و هم پودر آن با عسل. اگر با روغن سرخ شود و خورده شود. برای درخشان کردن رنگ صورت خوب است. اگر با عسل خورده شود برای سنگ کلیه مثانه و رفع تبهای مزمن خوب است.

محلول سیاهدانه و سرکه برای خارش و حساسیت پوست بصورت مالیدنی می‌باشد. بو داده سیاهدانه با موم و روغن حنا یا روغن دیگری ضد ریزش مو بوده و رویش آنرا نیز تسیرع می‌نماید. بوئیدن سیاهدانه برای لرزش اندام و ناراحتی عصبی موثر است زیرا بر روی اعصاب مرکزی اثر مفیدی دارد. سیاهدانه محرک نیروی جنیس است.

ثابت شده است که هیستامین بوجود آمده در برونشهای آسمی را خنثی مینماید.

خواص ـ کاربردی:

خواصی که از نظر طب گیاهی بر آن مترتب است بطور خلاصه چنین است: لاغر کننده، رقیق و خارج کننده خلط سینه ـ تصفیه کننده خون ـ دافع اخلاط زیان آور‌ـ زیاد کننده ادرار و شیر و خشک کننده ترشحات زخم‌ها و تراوش ندول چرکی و غرورها ـ‌خنثی کننده خون کثیف شده بعلت سردی، بخورد و اسپری آن دور کننده حشرات ـ‌ ضد اسپاسم و قولنج ـ‌مسکن سرفه ـ ضد تنگی نفس آسمی‌ها با عسل و نافع برای استفراغ خونی و خونریزی سینه ضد یرقان و عطش و نارسائی کبدی‌ـ موثر بر نارسائی کبدی و طحال ـ روغن آن باز کننده رنگ پوست و شفاف کننده آن ـ خوردن آن با سرکه ـ ضد انگلهای گوارشی ـ موثر بر ویروس هاری و گزیدن عقرب ـ‌خنثی کننده سموم وارده به بدن مثل سموم زنبور و حشرات دیگر ـ خوردن آن با سکنجبین ضد تب. موثر بر سنگ کلیه ـ مالیدن آن با سرکه ضد خالهای پوستی و پوسته ریزی بدن ـ ضماد آن با آمونیاک رقیق شده جهت تحلیل و از بین بردن تومورها و خالها ـ مالیدن آن با سرکه ضد لک صورت ـ ضماد آن با سرکه ضد کچلی و اگزماهای تر (بسیار موثر)‌است. خوردن آن با عصل ضد دردهای قاعدگی ـ با روغن گل سرخ برای جرب و خارشهای پوستی و آلرژی‌ها ـ‌کوبیده آن با موم و حنا و روغن زیتون بهترین دارو برای ریزیش مو و روئیدن آن ـ‌مالیدن آن با گلاب مفید برای زخم‌های خارش‌دار ـ‌ساق پا (قارچی ـ جرب ـ پسوریازیس، اگزما) ـ با آمونیاک رقیق شده جهت کورک‌های آبدار سر بصورت مالیدنی‌ـ‌خوردن آن با عسل موثر برای لرزش اندامهای و لقوه ـ‌ضماد آن به قسمت جلوی سر (فونتانل ـ ملاج) برای آبریزش دائم بینی و زکامهای فصلی موثر است. ضماد آن با روغن به نواحی دردناک و متورم موثر و مفید است. مضمضه آن با سرکه مسکن درد دندان‌ـ خوردن آن با کندر و روغن زیتون موثر برای تقویت باه و ناتوانی جنسی ـ ضد دردهای پراکنده بعلت ضعف و ناتوانی عمومی و اثرات بیشمار دیگر می‌باشد.

1ـ اسراف در خوردن سیاهدانه برای کلیه‌ها مضر است و موجب ورم و دردگلو می‌شود.

2ـ برای خانمهای باردار خطرناک است برای تقویت زنان بعد از زایمان تجویز می‌شود.

3ـ مقدار خوراک در سرد مزاجها 8 گرم و در گرم مزاجها 2 گرم می‌باشد.

درباره‌ی سیاهدانه و ارزش آن حدیثی از نبی اکرم محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم را زینت بخش کلام می‌سازیم:

فی الیله الاسری: مامررت بملأ من الملائکه الّا ان قالوا یا محمد احتجم و أمر امتک بالحجامه و ما تداویتم به الحجامه،الشونیز و القسط.

شب معراج در اثناء‌پیمودن راه، به عده‌آی از ملائکه (فرشتگان) برخورد کردم که می‌گفتند: ای محمد (صلی الله علیه و آله) حجامت را به امت توصیه بفرما و بهترین درمان برای شما حجامت و خوردن سیاهدانه و قسط است.

1ـ فقه الرضا علیه‌السلام قال: اروی عن العالم علیه السلام: ان حبه السودا مبارکه یخرج الداء الدفین من البدن.

ترجمه: از فقه الرضا علیه السلام از امام موسی بن جعفر علیه السلام روایت شده است که سیاهدانه مبارک است و بیماریهای مزمن را از بدن خارج می‌نماید.

2ـ عن فیه الرضا: ان حبه السوداء‌ شفاء من کل داء الاالسام،‌ علیکم بالعسل و حبه السوداء.

ترجمه: از او علیه‌السلام روایت شده است همانا سیاهدانه از هر بیماری شفاهست و بر شما باد به مصرف عسل و سیاهدانه.

3ـ عن ابی جعفر علیه‌السلام قال: رسول الله صلی الله علیه و آله و سیم و فی هذه: الحبه السوداء، إن فیها شفاء من کل داء الا السام فقیل: یا رسول الله و ما السام ؟ قال: الموت

ترجمه: از ابی جعفر علیه‌السلام نقل شده که رسول خدا فرمودند درباره سیاه‌دانه: یعنی اینکه سیاهدانه شفای کل امراض در آن می‌باشد مگر مرگ، پس شخص سوال کرد از رسول خدا سام چیست؟ فرمودند: موت و در گذشتن.

4ـ‌عن المفضل قال: شکوت إلی أبی عبدالله علیه أنی ألقی من البول شده فقال: خذمن الشونیز فی آخر اللیل.

ترجمه:‌از فضل یا مفضل روایت شده است که به امام صادق علیه‌السلام از سختی ادرار کردن شکایت کردم فرمودند: از سیاهدانه در آخر شب استفاده کن.

5 ـ عن أبی عبدالله علیه السلام قال: أن فی الشونیز شفاء من کل داء ، فأنا آخذه للحمی و الصداع و الرمد، و لوجع البطن و لکل مایعرض لی من الأوجاع، یشفینی الله عزوجل به.

ترجمه: در بیان امام صادق علیه‌السلام چنین آمده است. همانا سیاهدانه شفای هر دردیست. من آن را برای تب، سردرد، درد چشم و شکمو سایر دردها مصرف می‌کنم و باذن خداوند شفا می‌یابم.

6ـ المکارم: قال رسول الله: ان هذه الحبه السوداء فیه شفاء منکل داء الا السام. فقلت:‌و ما السام؟ قال:‌الموت. قلت: و ما الحبه السوداء؟‌ قال: الشونیز. قلت:‌و کیف أصنع؟ قال:‌تأخذ احدی و عشرین حبه فتجعلها فی حرقه و تنقعها فی الماء لیله، فاذا أصبحت فطرت فی المنخر الایمن قطره، و فی الایسر قطرتین، فاذا کان فی الیوم الثانی قطرت فی الایمن قطرتین و فی الایسر قطره، فاذا کان فی الیوم الثالث قطرت فی‌الایمن قطره و فی الایسر قطرتین تخالف بینهما ثلاثه أیام. قال سعد: و تجدد الحب فی کل یوم.

ترجمه: در کتاب مکارم الاخلاق رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بیان شده است: همانا در سیاهدانه شفای همه بیماریها است مگر سام. پس گفتم:‌سام چیست؟ فرمودند: مرگ. گفتم: سیاهدانه چیست ؟ فرمودند: شونیز. گفتم: چگونه برای مصرف آن را آمده کنم؟ فرمودند: بیست و یک عدد آنرا در پارچه‌ای داخل آب در شب قرار می‌دهی، صبح یک قطره در بینی راست و یک قطره در بینی چپ می‌چکانید، در روز سوم در بینی راست دو قطره و چهارم در بینی چپ دو قطره، در روز پنجم سه قطره در راست و ششم سه قطره در چپ، سه روز عکس همدیگر پس سعد گفته: هر روز این دانه را عوض می‌کنی.

پیامبر اکرم صلى الله علیه وسلم  خبر داد که سیاه دانه درمان براى همه ی بیمارى ها است....

پیامبر اکرم صلى الله علیه وسلم  خبر داد که سیاه دانه درمان براى همه ی بیمارى ها است. و واژه شفا در همه حدیث ها خالى از آلت تعریف (ال) همچنین با شیوهء مثبتى بکار برده شد. از این رو این واژه در غالب نکره است.بنا بر این میتوان گفت که در سیاه دانه یک قدر از شفاى هرناخوشى هست.

حضرت رضا (علیه السلام) نقل شده ا ست که :سیاه دانه شفای از هر دردی است به جز مرگ. بخصوص برای قرقرهای شکم ( صدای شکم ) و درد شکم و خصوصا اگر با عسل خورده شود سودمند است و روایت شده که برای تب یک روز درمیان و تب غالبه سه قاشق عسل و سیاه دانه بخوریدزیرا این دو نه به حرارت مایلند نه به برودت و نه به تبع( صفرا ، سوداء ، بلغم و خون ) و شفای این دو در آنهاست منبع : کتب شیعه و اسلامی

 ابن سینا در کتاب قانون طب می نویسد :سیاه دانه در مزاج، گرم است روغن سیاه دانه زگیل‏ها و خال‏ها را زدوده و در علاج لکه ‏های سفید و پیسی مؤثر است. اگر سیاه دانه را با عسل و آب تناول نمایند، درمان سنگ کلیه و مثانه است. ابن‏ سینا منافع سیاه دانه را به طور فهرست ‏وار چنین بیان می‏کند:ورم‏ها و جوش‏ها؛جوش‏ها و زخم‏های چرکین؛سردردهای میگرنی و سرگیجه؛برای چشمهایی که اشک فراوان دارند و چشم‏های ضعیف؛برای دستگاه تنفس (تنگی نفس، بلندی نفس و بیماری شبیه آسم)؛برای دستگاه‏های گوش و حلق و بینی و دهان؛انواع تب؛سیاه دانه حاوی 30 تا40 درصد ماده روغنی و 0.5 تا یک ونیم درصد اسانس با بوی نامطبوع و قندهای مختلف ، مواد صنعتی و ساپونوئیدی است.

سیاه دانه گرم و گیاهسیاه دانه علاوه برخواص درمانی در بیماریهای گوارشی ،تنفسی و کلیوی دارای خواص ضد تشنجی است.
گیاه سیاه دانه به دل گیاهسیاه دانه به دلیل داشتن ماده ای موسوم به تیمو کیتون در دانه های خود دارای اثر خود دارای اثرات ضدتشنجی است .نتایج آزمایشهای مختلف به عمل آمده نشان داد که گیاهسیاه دانه می تواند موجب تاخیر در زمان شروع تشنج و کاهش مدت تشنج شود. همچنین از دانه های آن، اثر ضدتوموری و ضدباکتری نیز مشاهده شده و ممکن است اثر ضدنفخی آن مربوط به داشتن اثر ضدباکتریایی باشد.
بیماری نفخ ، بسیار شایع است بیشتر مردم جامعه به دلیل بی توجهی و رعایت نکردن رژیم غذایی مناسب و زیاده روی در غذادچار آن می شوند.
از اسانس سیاه دانه، ماده ای به نام نیژلون استخراج می شود دانه این گیاه اثر قاعده آور، ضد کرم ، مسهل و زیاد کننده ترشحات شیر دارد از دانه های آن برای مصارف مذکور و دفع گازهای معدهو بیماری های نزله ای دستگاه تنفسی استفاده می شودبررسی ها و پژوهش های آزمایشگاهی نشان می دهد روغن سیاه دانه نقش مؤثری در درمان مرض قند و افزایش فشار خون دارد و همچنین می تواند باروری را در انسان افزایش دهد.گرچه پیش از این ثابت شده بود گیاه شنبلیله در درمان این دو بیماری مفید است ولی فواید سیاه دانه در بررسی های اخیر مشخص شده است و از آن می توان به جای داروهای شیمیایی استفاده کرد. 

برای درمان سینوزیت گفته شده که روغن سیاهدانه در بینی ریخته شود......